một đoạn trích

Trang 324 - Edouard và Chúa - Những mối tình nực cười - Tác giả Milan Kundera - Nhã Nam+NXB Văn học
Edouard rất quý ông anh trai và vẻ không đồng tình đó khiến anh bị tổn thương. Anh muốn tự biện minh và họ bắt đầu cãi nhau. Để kết thúc, Edouard nói:
"Em biết anh vẫn luôn là một người ngay thẳng và anh tự hào về điều đó. Nhưng anh cứ tự đặt cho mình một câu hỏi đi: Tại sao lại phải nói sự thật? Điều gì buộc chúng ta làm vậy? Và tại sao lại phải coi sự thành thực như là một đức hạnh? Cứ thử tưởng tượng anh gặp một kẻ điên cứ tự nhận mình là cá và rằng tất cả chúng ta đều là cá hết. Anh có cãi nhau với hắn không? Anh có tụt quần áo ra trước mặt hắn để cho hắn thấy là anh không có vây không? Anh có nói thẳng vào mặt hắn những gì anh nghĩ không? Nào, nói cho em biết đi!"
Anh trai anh im lặng, và Eduoard nói tiếp: "Nếu anh chỉ nói với hắn sự thật, chỉ những gì anh thực sự nghĩ về hắn, thì điều đó cũng muốn nói lên rằng anh đồng ý thực hiện một cuộc tranh luận nghiêm túc với một thằng điên và bản thân anh cũng bị điên. Cũng y hệt như vậy đối với thế giới xung quanh chúng ta. Nếu anh cứ khăng khăng nói sự thật thẳng vào mặt nó, thì điều đó cũng có nghĩa là anh coi nó nghiêm túc. Và coi một thứ ít nghiêm túc như thế là một cái gì đó thực sự nghiêm túc, thì tự bản thân anh cũng mất đi toàn bộ sự nghiêm túc của mình. Còn em, em phải nói dối để khỏi phải coi những kẻ điên là nghiêm túc để rồi chính em cũng phát điên luôn."
------
Có lý dã man luôn! - Đọc đến đoạn này thì chỉ còn khoảng 2, 3 trang nữa là kết thúc truyện ngắn và kết thúc cả quyển sách hơn 300 trang mà mình đọc chỉ trong có hai ngày cuối tuần. Nhưng đọc đến đây là đã phải vội vã đọc cố nốt đoạn cuối để nhanh nhanh chóng chóng ngồi gõ lại cái trích đoạn tranh luận này. Có lý quá!
Cơ mà trong lúc đang gõ thì mới có thời gian để mà nghĩ. Thấy cũng lạ. Ờ, hôm qua, mà luôn đoạn trước ý, mấy câu chuyện trước thì túm lại đều là nên thẳng thắn, quạt thẳng vào mặt người ta những cái sự thật của cảm xúc, của suy nghĩ, của luận điểm, luận cứ, vân vân, tóm lại là thẳng thắn. Giờ thì lại thẳng thắn với một kẻ điên thì anh cũng điên xừ nó rồi. Ồ chuẩn quá. Nhưng mà lại mâu thuẫn quá!
Thực ra thì mọi thứ cứ như kiểu ngụy biện ấy, hoặc dùng một từ nào đó để mô tả, mình cũng không chắc lắm. Nói tóm lại là chiến trận của ngôn từ, dùng các từ ngữ sắp xếp lại để bảo vệ ý kiến của mình, hạ gục đối thủ. Thực ra thì bản chất đúng sai không quan trọng, quan trọng lúc đấy là làm đối thủ không nói được câu nào. Bằng bất cứ giá nào, bằng bất cứ ngôn từ nào, bằng bất cứ luận điệu gì. Cứ phải làm đối thủ không thốt lên được lời nào bắt bẻ lại ta. Thế là được. Chiến thắng rồi.
Ờ vậy ra thì có cái quái gì gọi là chân lý ở đây đâu. Đây chỉ là một biện pháp để giành thắng lợi thôi. Trong cuộc sống người ta cần những thắng lợi như thế để cảm thấy thỏa mãn với bản thân mình, cảm thấy hài lòng và vui sướng. Bản thân họ có thể biết rõ thế nào là đúng là sai, nhưng điều đó thực sự không quan trọng đâu. Miễn là họ giành chiến thắng, họ khiến người khác phải câm nín trước họ là được. Họ sử dụng cái ngôn từ của mình để xoay chuyển nhận thức của người khác, và mang lợi ích về cho mình. Lợi ích đó không nhất thiết là vật chất hiển hiện mà có khi là một niềm tin (tin sái cổ ra ý!). Vậy thôi. Thế là đủ để họ thỏa mãn vì giá trị của bản thân, hạnh phúc và vui sống. Chỉ những kẻ tội nghiệp, đáng thương mới phải đi băn khoăn lo nghĩ đến ảnh hưởng của từng câu từng lời mình thốt ra đối với người khác. Vậy đó, vậy ra sướng - khổ nó cũng đơn giản thôi. Cứ vô lo vô nghĩ đâm ra lại sướng. Thế thành ra chân lý xừ nó rồi đấy!